Factors Destabilising the System of Polish Local Government Finances Based on the Example of the City of Kraków in 2018–2023
DOI:
https://doi.org/10.15678/PG.2024.69.3.04Keywords:
local government taxation, local government deficit, intergovernmental grantsAbstract
Objective: The goal of the paper is to characterise the factors destabilising the financial system of Polish local governments in the years 2018–2023 based on the example of the city of Kraków.
Research Design & Methods: To achieve the goal, the research used the analysis of law as well as the analysis of the major financial categories such as total incomes, debt, and operational surplus. These factors which had the major impact on destabilising the financial situation of Polish local governments were divided into those dependent on decision-makers (such as the size of subsidies provided for tasks or the tax policy pursued by the Polish government in recent years) and independent ones (including the effects of the COVID-19 pandemic and the war on Poland's eastern border, or an increase of energy and services prices).
Findings: Tax policy in particular had a significant impact on the condition of Polish local governments, causing significant revenue losses. The case of the city of Kraków proves this. All of the above-mentioned factors impacted local budgets and resulted in an increase in current budget expenses as well as limited investment opportunities of local government units.
Implications / Recommendations: In order to strengthen the financial position of local government, some systemic reforms dedicated to the tax policy and compensatory subsidy must be applied.
Contribution / Value Added: Some particular recommendations were proposed. Among them is the legitimacy of continuing works on changes to the self-government financing system. This should result in making the revenue base of territorial self-government units independent of decisions of central authorities as well as in strengthening the area of local taxes. The recommendation also relates to the compensation system and the objectivisation of the principles of allocating targeted subsidies.
Article classification: research article
JEL classification: H71, H72, H77
Downloads
References
Balcerek-Kosiarz, M. (2020). Pandemia a funkcjonowanie jednostek samorządu gminnego zadłużonych w parabankach – przypadek gminy Raciechowice. Polityka i Społeczeństwo, 4(18), 95–112. DOI: 10.15584/polispol.2020.4.6
Bank Gospodarstwa Krajowego (2020). Badanie sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w świetle COVID-19. Available at: https://media.bgk.pl/files/public/media_old/original-c2fab8324e7b472fb0c2a87db27b2554.pdf [accessed: 30.06.2024].
Bazylak, M., Churski, P., Dawydzik, A., Dutkiewicz, R., Erbel, J., Hausner, J., Korta, A., Kubalski, G., Kudłacz, M., Łoś, A., Szałucki, K., Węgrzyn, B., Wolański, M., & Zachariasz, I. (2020). Raport samorząd. Pomiędzy nadzwyczajnymi zadaniami a ograniczonymi możliwościami – samorząd terytorialny w czasie pandemii. Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
Bober, J., Bereza, J., Kubalski, G., Moorthi, G., Piszczek, M., Sołtyk, P., Surówka, K., & Zachariasz, I. (2020). Skutki w dochodach i wydatkach jednostek samorządu terytorialnego będące następstwem wprowadzenia stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-COV-2. Centrum Polityk Publicznych, UEK, MSAP.
Bojarowicz, T. (2020). Relacje pomiędzy samorządem terytorialnym a administracją rządową w warunkach pandemii COVID-19. Polityka i Społeczeństwo, 4(18), 61–72. DOI: 10.15584/polispol.2020.4.4
Council of European Municipalities and Regions (CEMR) (2020). COVID-19’s Impact on Local and Regional Finances. Available at: https://ccre.org/img/uploads/piecesjointe/filename/200629_Analysis_survey_COVID_local_finances_EN.pdf [accessed: 30.06.2024].
Czudec, A. (2021). Finanse jednostek samorządu terytorialnego w okresie pandemii. Finanse Komunalne, 5, 7–18.
European Committee of the Regions (2021). Local and Regional Finances in the Aftermath of COVID-19. Available at: https://cor.europa.eu/en/engage/studies/Documents/Local%20and%20regional%20finances%20in%20the%20aftermath%20of%20COVID-19/CoR_Local_and_regional_finances_after_Covid-19.pdf [accessed: 30.06.2024].
European Chart of Local Government (1994). Europejska Karta Samorządu Lokalnego, Dz.U.1994, Nr 124, poz. 607.
Flis, J., & Swianiewicz, P. (2021a). Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – reguły podziału. Fundacja Batorego. Available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/Rzadowy-Fundusz-Inwestycji-Lokalnych-regu%C5%82y-podzia%C5%82u.pdf [accessed: 24.06.2024].
Flis, J., & Swianiewicz, P. (2021b). Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych III – utrwalane wzory. Fundacja Batorego. Available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/04/Rz%C4%85dowy-Fundusz-Inwestycji-Lokalnych_III.pdf [accessed: 24.06.2024].
Grochowicz, M., & Salata-Kochanowski, P. (Eds.). (2020). Działania miast podczas pandemii. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR. Available at: https://obserwatorium.miasta.pl/wp-content/uploads/2020/04/Dzia%C5%82ania-miast-podczas-pandemii-marzec-2020-Grochowicz-Salata-Kochanowski-raport.pdf [accessed: 25.06.2024].
Izdebski, H. (2020). Tarcze Antykryzysowe – dokończenie budowy państwa PiS-u? Ustawodawstwo okresu pandemii a funkcjonowanie samorządu. Fundacja Batorego. Available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/10/Tarcze-Antykryzysowe-doko%C5%84czenie-budowy-pa%C5%84stwa-PIS-u.-Ustawodawstwo-okresu-pandemii-a-funkcjonowanie-samorzadu.pdf [accessed: 24.06.2024].
Karpińska, P. (2022). Pomoc polska dla Ukrainy – ile kosztowała? INFOR. Available at: https://www.infor.pl/prawo/nowosci-prawne/5635962,Polska-pomoc-dla-Ukrainy-2022-ile-kosztowala.html [accessed: 30.06.2024].
Klimek, M. (2020). Działania pomocowe jednostek samorządu terytorialnego wobec epidemii. In N. Pikuła, M. Grewiński, E. Zdebska, & W. Glac (Eds.), Wyzwania dla polityki społecznej w kontekście pandemii koronawirusa (pp. 38–53). Biblioteka Instytutu Spraw Społecznych UP w Krakowie Scriptum. Available at: https://izss.uken.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/13/2020/06/e-book_biss_xi_1-6-2020.pdf#page=38 [accessed: 30.06.2024].
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997 Nr 78 poz. 483.
Kostyk-Siekierska, K. (2021). Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację finansową i funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 51(3), 29–45. DOI: 10.25944/znmwse.2021.03.2945
Łubina, J. (2021). Oddziaływanie pandemii COVID-19 na finanse jednostek samorządu terytorialnego. Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu, 9(4), 103–116. DOI: 10.12775/PBPS.2021.024
Malinowska-Misiąg, E. (2022). Finanse jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w pierwszym roku pandemii. Optimum. Economic Studies, (1), 48–63. DOI: 10.15290/oes.2022.01.107.04
NALAS (2020). Summary of the NALAS Survey: South-East European Local Governments in Post COVID-19 Socio-Economic Recovery. Available at: https://www.marmara.gov.tr/UserFiles/Attachments/2020/09/16/13bcdb75-5589-4d73-b2df-0ed7526c662b.pdf [accessed: 24.06.2024].
Nelicki, A. (2020). Wpływ ustawodawstwa pandemii COVID-19 na finanse jednostek samorządu terytorialnego. Fundacja Batorego. Available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/11/Wp%C5%82yw-ustawodawstwa-okresu-pandemii-COVID-19-na-finanse-JST.pdf [accessed: 25.06.2024].
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 stycznia 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Dz. U. 2024, poz. 167.
OECD & CoR (2020). The Impact of the COVID-19 Crisis on Regional and Local Governments: Main Findings from the Joint CoR–OECD Survey. Available at: https://www.oecd-ilibrary.org/urban-rural-and-regional-development/the-impact-of-the-covid-19-crisis-on-regional-and-local-governments_fb952497-en
[accessed: 24.06.2024].
Ofiarska, M. (2021). Government Fund for Local Investments: Legal Aspects of Financial Support for Local Government Investment Projects during the COVID-19 Pandemic. Białostockie Studia Prawnicze, 26(4), 139–162. DOI: 10.15290/bsp.2021.26.04.09
Piszczek, M., & Surówka, K. (2023a). Sytuacja finansowa samorządu terytorialnego w Polsce w latach 2018–2022 a idea samorządności – na przykładzie gmin, miast na prawach powiatu oraz miast metropolitalnych. Finanse Komunalne, (4), 7–18.
Piszczek, M., & Surówka, K. (2023b). Kondycja finansowa miast tworzących Unie Metropolii Polskich. Finanse Komunalne, (6), 17–29.
Rudka, R., & Kocemba, E. (2021). Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – podział środków powiatach. Związek Powiatów Polskich, Analizy Samorządowe, (13). Available at: https://www.zpp.pl/artykul/2127-rzadowy-fundusz-inwestycji-lokalnych-podzial-srodkow-w-powiatach [accessed: 24.06.2024].
Staniszewski, R. (2020). Polska gospodarka na kwarantannie – analiza wskaźników ekonomicznych, społecznych oraz rozwiązań formalnoprawnych dotyczących przeciwdziałania koronawirusowi COVID-19. Polityka i Społeczeństwo, 4(18), 27–47. DOI: https://doi.org/10.15584/polispol.2020.4.2
Swianiewicz, P. & Łukomska, J. (2020). Finanse samorządu w dobie pandemii. Fundacja Batorego. Available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/11/Finanse-samorzadu-w-dobie-pandemii.pdf [accessed: 30.06.2024].
Sześciło, D., Gąsiorowska, A., Łapszyński, R., & Zakroczymski, S. (2021). Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – każdemu według potrzeb czy według barw politycznych? Fundacja Batorego. Available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/Ra [accessed: 27.06.2024].
Uchwała nr 102 Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2020 r. w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego, M.P. poz. 662, z późn. zm.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. z 2023 r. poz. 1270.
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r o zmianie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz.U. poz. 568.
Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, Dz.U. poz. 1086.
Ustawa z dnia 13 listopada 2023 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz. U. 2022, poz. 2267.
Warsaw Enterprise Institute (2023). Migracje – niewykorzystana (na razie) szansa Polski. Raport 2023. Available at: https://wei.org.pl/2023/aktualnosci/jarema/raport-migracje-niewykorzystana-na-razie-szansa-polski/ [accessed: 27.06.2024].
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Krakow University of Economic
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
